Mitat Enç

Tam adı Ahmet Mitat Enç'tir. 1909'da Zeliha Hanım ile Emin Mazlum Enç'in oğlu olarak Gaziantep'te dünyaya geldi. Dedesi Mehmet Mazlum Efendi Gaziantep'in önde gelen avukatlarından, babası ise tanınmış iş adamlarındandı. Annesi Zeliha Hanım, kent belediye Reisi Lütfü Güceyli'nin kızıydı. Savaş yıllarında kesintiye uğrayan ilköğrenimini 1923'te Gaziantep'te tamamladıktan sonra İstanbul Erkek Lisesi'nde yatılı olarak okudu (1929). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi birinci sınıf öğrencisi iken gözlerinden rahatsızlanarak öğrenimini yarıda bırakmak zorunda kaldı (1930); üç yıl süreyle İstanbul ve Viyana'da tedavi çaresi aradı, daha sonra gözlerini tamamen kaybetti. Tedavi için gittiği Viyana'da Yüksek Pedagoji Enstitüsü'nü (1936) bitirdi. 1936 yılında özel bir bursla ABD'ye gitti. Lisans ve yüksek lisans eğitimini Harvard ve Columbia Üniversitelerinde tamamladı (1939). Aynı yıl Türkiye'ye döndü ve Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji Bölümü'ne atandı. Eğitim programına eklenen Özel Eğitim ve Ruh Sağlığı gibi dersleri okuttu. 1942 yılında Sabahat Çanakkaleli'yle evlendi.

1950'de Ankara Körler Okulu'nu, 1952'de Gazi Eğitim Enstitüsü'nde Özel Eğitim Bölümü'nü kurdu ve 1956'ya kadar okulun müdürlüğünü ve bölümün başkanlığını üstlendi. Bu süre içinde Özel Eğitim Bölümü'ndeki çalışma arkadaşlarıyla Türkiye'nin çeşitli yerlerinde körler, sağırlar okulları, ağır öğrenenler için alt özel sınıflar ve rehberlik araştırma merkezlerinin açılmasını sağladı.

1950 yılı başında Altınokta Körler Eğitim ve Kalkındırma Derneğini (ANKEK) kurdu. 1956'da yine kazandığı bir bursla ABD'ye gitti ve Illinois Üniversitesi'nde doktorasını tamamlayıp yurda döndü. 1958'den itibaren ODTÜ Eğitim Fakültesi kurucu dekanlığı, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü kurucu başkanlığını yaptı. Ankara Yüksek Öğretmen Okulu, Sosyal Hizmetler Akademisi ve Hacettepe Üniversitesi'nde öğretim üyeliği, beş yıl süreyle de MEB Talim Terbiye Kurulu üyeliği yaptı. 1980 yılı Türk Eğitim Vakfı Yılın Eğitimcisi Ödülü'nü kazanan Mitat Enç, Türkiye Sakatlar Millî Komisyonu'nun hizmet şilti ile ödüllendirildi.

İki çocuk babası olan Enç, 1985 yılında hayat arkadaşı Sabahat Enç'i bir trafik kazasında kaybetti. Emekli olduktan sonra Yalova'ya yerleşti. 12 Kasım 1991 tarihinde Yalova'da vefat etti.

Gençlik yıllarından itibaren çeşitli dergilerde öyküler yazarak edebiyat dünyasına adım atan Mitat Enç'in kitap hâlinde yayımlanan ve ona esas ününü kazandıran eseri Uzun Çarşının Uluları'dır. Yazar, bu kitabında, hatıralarında yer eden çeşitli şahısların hayatlarından hareketle hikâye dünyasını kurmuştur. Yazarın sade, ahenkli ve samimi bir üslubu vardır.

Nâzım Hikmet Polat, Mitat Enç'in hikâye dünyasını şu cümlelerle değerlendirmiştir: "Hikâyelerin, hatta kitabın adından da anlaşılabileceği gibi, bu kalem tecrübelerinde hep 'şahıs' esastır. Bazı hikâyelerin kahramanları, âdeta bir saat kulesidir. Metne hangi açıdan bakarsak bakalım, ufkumuzu daima tek başına o kahraman doldurur. Vak'a, metnin esas unsuru olmaktan çıkarılıp şahsın özelliklerini dikkatlere sunmada vasıta yapılmıştır. Tasvir kudreti bu derece yüksek bir kalemin asıl mecrası, tabiat ve mekân tasvirleridir. Mitat Enç'in hikâyelerinin, teknik itibarıyla, vasatın çok üstünde olduğunu söylemek zordur." (Polat 1987: 61-63)

Mitat Enç, Bitmeyen Gece'de (1983), hayat karşısında verdiği mücadeleyi sade bir dille ve hatıra formunda işlemiştir. Yazarın çocukluk ve gençlik yıllarına dair hatıraları ise 2013 yılında kızı Zeynep Enç tarafından hazırlanıp Selâmlık Sohbetleri adıyla yayımlanmıştır. Edebî eserlerinin yanı sıra özellikle psikoloji ve körler üzerine mesleki pek çok kitaba imza atan Mitat Enç; James Hilton, Osa Johnson ve Paul de Kruif gibi yazarların bazı eserlerini tercüme ederek dilimize kazandırmıştır.